1348-ж. эмир Пуладчи Куллса аймагынан Музарт ашуусу аркылуу он сегиз жашар ханзаада Туклук-Тимурду Ак-Сууга алып келип, аны Туванын небереси деп жарыялаган жана баарысын аны хан деп таанууга мажбурлаган. Башта Туклук-Тимурду моңгол эмирлеринин биринин уулу деп эсептешкен; эми анын энеси Туванын уулу Эмил-кожонун аялы болгон, ханзаада өлгөндө боюнда калган жана Туклук-Тимурду экинчи күйөөсүнүн үйүндө төрөгөн деп жарыяланган. Андыктан аны… Калганын окуу »
Түрк эмирлеринин, б.а мусулман партияларынын батыштагы толук жеңиши моңгол эмирлерин мамлекеттин чыгыш бөлүгүндө өзүлөрүнүн ханын тактыга көтөрүүгө түрткөн. Бул эмирлердин ичинен эң кубаттуусу Пуладчи болуп, анын аймагы түздөн-түз түрк эмирлеринин ээлиги менен чектешкен жана азыр Манглай-Субе деген атты алган (сөзмө-сөз ‘Алдыңкы аймак’); анын курамына Чыгыш Түркстандын Кашкардан Кучага чейинки бөлүгү жана Жети- Суунун Ысык-Көлдүн түштүгүндөгү бөлүгү кирген. 1348-ж.… Калганын окуу »
XIV к. орто чегинде Орто Азиянын чыгышында жаны мамлекет Моголстан, т. а. «моголдор өлкөсү» (түрк элдери моголдор деп монголдорду аташкан) түзүлгөн. Моголдордун эн ири уруулары түркчө да, монголчо да аталыштарын алып жүрүшкөн. Алардын ичинен дуглаттар, каңгылар, аргынуттар, баариндер, барластар, жаяа башкалар өзгөчөлөнүшкөн. Алардын баары тең эчак але түрк тилинде сүйлөшүп, түрк салттарын кабыл алышкая жана өз мекени деп Монголияны… Калганын окуу »
Моголдордун тез-тез кол салуусунан жана элдик кыймылдардан тажаган Мавераннахрдын феодалдары жана көпөстөрү душмандардын мизин кайтарып, ички тартипти колго алган күчтүү мамлекет башчысы боло турган инсанды издеген. Андай адам Темир (1336—1405-жж.) болуп чыкты. Ал дүйнөгө Эмир Темир, Аксак Темир, Темирлан, Тамерлан, Тимурланг, Тимур Барлас, Амир Темир көрөгөн, Тимур Тарагай деген ысымдар менен белгилүү. Темир Шахрисяб шаарына жакын Кожо-Илгар кыштагында… Калганын окуу »
