«Философия» — байыркы грек сөзү: «фил» — «сүйүү», «жактыруу», «умтулуу», «ызат-сый», ал эми «софия», «акылмандык», «даанышмандык» дегенди түшүндүрөт, демек, акылмандыкка умтулуу, акылмандыкты урматтоо дегенди туюнтат. Бул сөз биздин заманга чейинки VI кылымда Байыркы Грецияда колдонула баштаган. Ошондон бери ушул маанисинде билимдин, илимдин, ой-түшүнүктүн өзгөчө бир түрүн билгизип келе жатат. Бул маанинин төркүнү, теги кандай? Астрономия, математика же физиканы… Кененирээк »

  Гносеология (грекче gnosis — таанып-билүү жана logos — окуу) — тааным теориясы, башкача айтканда, адам дүйнөнү кандайча таанып-билээрин, билим кантип жаралаарын, анын шарт-жагдайын жана чек-кыйырын иликтеген окуу. Термин катарына XVIII кылымда кошулуп, XIX кылымдын орто ченинен философиянын өзүнчө тармагы, бөлүгү иретинде карала баштаган. Иш жүзүндө таанымдын теориясы (гносеология) мындай ат ала электе эле, Байыркы грек философиясында тамырлап,… Кененирээк »

Адам турмушу — коом турмушу. Коомду адам түзөт, ошол эле учурда адамдын өзү коомдон тыш жашай албайт. Бирок экөө эки башка түшүнүк. «Коом» деген сөздү кеңири урунабыз жана анын бир нече мааниси бар экенин жакшы билебиз. Биринчи кезекте, «коом» дегенде адамдын чогуу жашоо-турмушун, биргелешкен иш-аракетин түшүнөбүз. Ушул маанисинде ал айыл-кыштак, шаар, мамлекет, теги, маданияты, тарыхы бир эл (европалык… Кененирээк »

Грекчеден которгондо «онтология» болмуш, болмуш, бытие жөнүндөгү окуу дегенди туюнтат («on», «ontos» — бар нерсе, жашап турган, болгон нерсе, ал эми «logos» — окуу, ой — түшүнүк). Илимге термин катары XVII кылымдын башында Р. Гоклениус тарабынан киргизилип, нерсе, болмуш туурасындагы теориялык көз карашты туюнтуп, философиянын (метафизиканын) негизин түзгөн окуу катары бааланган. Бирок онтологиялык теориялар, ой-түшүнүктөр байыркы (антикалык) грек-рим… Кененирээк »

Аксиология — философиянын бир бөлүгү. Бул термин грекче axia — кымбат, баалуу жана logos — окуу деген сөздөрдөн чыккан. Аксиология — баалуу, кымбат нерселердин теориясы, ошол туурасындагы илим болуп эсептелет. Адам болмуштагы нерсе, кубулуш, окуяларды таанып-билет, иликтеп түшүнөт. Бул анын тааным иш-аракети (познавательная деятельность) аркылуу жүзөгө ашат. Адам болмушту өзгөртүп курат, жаңы нерселерди жасайт, башка адамдар менен мамиле… Кененирээк »

Философияны кыргызчалаганда бери болгондо эки кыйынчылыкка дуушар болобуз. Биринчисин онтологияга арналган бөлүмдө көрдүк десем болот. «Бытие» терминин ушу турушунда урунуп, аны менен катар ылайыгына, контекстке жараша кыргызча «болмуш», «болмуш», «бар», «бар болуш», «жашаш», «туруш» деген сөздөргө кайрылдык. Онтологиянын ачкычы болгон «бытие» категориясынын далай убактан бери калыпка түшүп, адистер үчүн көнүмүш болуп калган теориялык маани-мазмунун таамай-таасын жеткире албай кыйналдык.

Футурология — адамзаттын, коомдун келечегин иликтеген окуу, «болочоктун концепциясы» (латынча futurum — «келечек» деген сөздөн чыккан). Ушул маанисинде адегенде 1943-жылы немец социологу О. Флехтхейм тарабынан колдонулуп, кийин кеңири таркаган. Чын-чынына келгенде адам баласы эч качан келечекке көңүлкош караган эмес. Жашоо-турмуштун өзү аны келер чак жөнүндө ойлонууга мажбур кылган. Адам өз келечегин болжоп билүүгө, алдын алууга, өзү билбесе «көзү… Кененирээк »

Философия ири алыдыда адамдын болмушу жөнүндөгү илим, адамдын жашоо — турмушу, табият — тагдыры туурасындагы ой-түшүнүк. Адамдын адамдык касиети ал өз «Менин» (человеческое я, личность) аңдап — баалап, курчап турган дүйнөдөгү өз ордун табышка жасаган аракетинен башталгандай эле1— адамзаттын тарыхый жолу да ал жан — жаныбарлар дүйнөсүнөн бөлүнүп, коом турмушунун тартип — эрежелерин орнотуп, өзүнүн ким экенин түшүнө… Кененирээк »

Табият табигый илимдер — физика, химия, биология, астрономия ж. б. тарабынан изилденет. Ошол эле учурда ал философияны да кызыктырат. Себеби, адам табияттын курчамында жашайт, Ааламдын бир бөлүгү эсептелет.