ПАРАДИГМА (гр. paradeigma)– саясий реалдуулукту чагылдырган ыкмалар жана маалымат берүүчү принциптердин жыйындысы. Социалдык кубулуштардын берилген тобун түшүндүрүү модели. Бул же тигил П-ны иштеп чыгуу жолу менен изилдөөдө саясий кубулуштарды түшүнүүнүн баштапкы критерийлери, көрсөтмөлөр, ага ылайык фактылардын жыйыны жана интерпретациясы, маалыматты жалпылаштыруу жана системага келтирүү мүмкүнчүлүгү пайда болот. П. термини ХХ к. 20-жылдарында америкалык философ жана тарыхчы Кун тарабынан киргизилген. Мезгилдин өтүшү менен бул термин илимдин бардык тармактарына кеңири жайылган. Саясий турмуштун өнүгүү жолдорун жана түзүлүшүн түрдүү концептуалдык түшүндүрүү мүмкүнчүлүгүн сунуш кылуу менен бирге саясат таануу – мультипарадигмалык илим катары чыгат. Анын эволюциясы – өз ара жашоонун маңызы, П-нын жаңырышы жана алмашышы. Көп П-нын арасынан негизгилери бөлүнүп чыгышы мүмкүн. Алар саясаттын табигый булактарын түшүндүрүүдө диний философиялык, социологиялык жана жалпы илимий ыкмаларды пайдалангандыгын көрсөтөт.
Саясатты түшүнүүнүн биринен-бири айырмаланган критерийлеринин мүнөзүнө жараша жеке концепциялардын жана Пдын ылайык келген класстары калыптанат. Саясатты интерпретациялоо үчүн табигый, коомдук жана ички саясий факторлорду колдонуу көз карашынан теологиялык, натуралисттик, социалдык жана рационалдык сындоо П-ын бөлүп чыгууга болот. Теологиялык П. бийликтин табияттан тышкаркы жана провиденциалдык түшүндүрүлүүсү менен мүнөздөлөт. Натуралисттик П. геосаясий, биосаясий, психологизатордук ыкмаларды чагылдырат. Социалдык П. саясаттын булагы катары укук, морал, экономика, маданият жана башка коомдук кубулуштарды көрөт. Рационалдык сындоо П. саясаттын пайдубалы деп бийликтин институттарын, элитаны, конфликттерди жана башка саясий кубулуштарды мүнөздөйт. Булардан тышкары саясий илимде ондогон П-лар бар.
