Рубрика: Философия

ФИЛОСОФИЯ (гр. phileo — сүйүү, sophia — макулдуулук) — дүйнөгө ж-а адамдагы адамдын ээлеп турган ордуна карата көз караштардын, идеялардын системасы; дүйнөгө болгон көз караш. адамдын дүйнөгө карата таанып билүү, социалдык — саясий, баалуулуктар, этикалык ж-а эстетикалык мамилесин изилдейт. Ф.

ШПЕТ Густав Густавович (1879-1940) — орус философу, Э. Гуссерлдин феноменологиясын улантуучу; Москва университетинин профессору (1918-жылдан). Анын илимий кызыгуусунун багыты: илим тарыхы м-н методологиясынан тартып эстетика м-н психологияга чейин болгон. Азыркы европалык 17 тилде билүү м-н философия, психология, логика ж-а эстетика

ИНСТИНКТ (лат. instinctus — дүүлүгүү, делөөрүү) — 1. психикалык ишмердүүлүктүн формасы, жүрүм-турум тиби. 2. Жаныбарлардын жүрүм-турумундагы тубаса, тукум куучулук мүнөзүндөгү дүүлүгүү формалары. Сырткы дүүлүктүргүчтөрдүн таасири астында аталган формалар дароо эле пайда болот да, жаныбарлардын жүрүм-турумундагы тигил же бул деңгээлдеги жөнөкөй

ЖАШТАР — тигил же бул социалык-психологиялык касиеттеринин өзгөчөлүгү социалдык абалы м-н шартталган, жаш курактык белгилери негизинде айырмаланган социалдык-демографиялык топ. Жаштык, белгилүү бир фаза, биологиялык жашоонун этабы, бирок анын конкреттүү курактык алкагы социалдык статусу ж-а социалдык-психологиялык өзгөчөлүгү социалдык-тарыхый табиятка ээ ж-а

ТЕЙЛОРИЗМ — америкалык инженер Ф. У. Тейлордун (1856-1915) ысмынан аталган. 19-20-к-дын чегинде АКШда пайда болгон эмгекти уюштуруу ж-а өндүрүштү башкаруу системасы. Илим м-н техниканын жетишкендиктерин пайдаланып, жумушчуларды иштетүүнү күчөтүү аркылуу максималдуу кошумча нарк алуу максатын көздөйт. Т. эмгек процесстерин изилдөө,

ФИЛОСОФИЯНЫН БАШТАЛЫШЫ Декарттын философиясынын ж-а илимий көз карашынын толук ж-а иреттүү баяндалышын берген негизги эмгеги. Латын тилинде жазылып, 1644-ж. Амстердамда басылган. Эмгек «Философияны бүтүн жыйынтыктаган» чыгарма катары ойлонулуп, физикалык дүйнөнүн башталышын метафизикалык башталыштан келтирип чыгарган. Төрт бөлүктөн турат. Биринчи бөлүктүн

ШУППЕ Вильгельм (1836-1913) — немец философу, Грейфсвальдда профессор; ашынган имманенттик философиянын өкүлү. Ш-нин пикири б-ча турмуш чындыгы аң-сезим аркылуу таанылгандыктан гана жашап турат. Аң-сезимде жаратылган инсан. Мендин аң-сезими катары да дененин аң-сезими катары да бөтөнчө туруктуулукка ээ болуп саналат. Башка

ИНСАЙТ (анг. insight — көрө билүү, түшүнүү) — жеке тажрыйбаларга ж-а кемчиликтерге таянган билимдер, бир нерсени илип алуу, дароо түшүнүү же үйрөнүү. И. кубулуштары тууралуу илимий билимдердин көпчүлүгү 20-к-дагы немец гештальтпсихологу Вольфганг Кёлердин жаныбарлардын жүрүм-турумуна арналган эмгектеринен алынган. Эксперименттеринин биринде

ЖАШОО (лат. ex(s) istentia, ex(s) isto — жашайм) — болмуштун ж-а анын маани-маңызын, бардык түрдүү нерселердин-буюмдардын, учурлардын, түшүнүктөрдүн өз ара байланыштарын, өзгөрүүлөрүн ж-а аракеттенишүүлөрүн бириктирип турган онтология түшүнүгү болуп эсептелет. Философиянын тарыхында түшүнүгү көбүнчө нерселердин, буюмдардын тажрыйба аркылуу гана аңдалып-билинген

ТЕЛЕСНОСТЬ — түз ж-а кыйыр мааниде «денелүүлүк», «материалдуулук», «жердик» деген түшүнүктөрдү билдирет. Т.- традициялык метафизикалык багыттагы ойлорду — субъект-объект, репрезантациянын бирдиктүү борбору, гносеологизмди имплицисттик жол менен көтөрүп мактоо ж. б. обочолонтуп сүрүп чыгууга кызмат кылган түшүнүк. Классикалык философия субъект-объект, дене-жан,