Рубрика: Философия

НЕОМАРКСИЗМ 20-к-дын 30-70-ж. марксизмди майда буржуазиячыл революциячыл позицияда туруп ревизиялоочу, бир тектүү эмес, карама-каршылыктуу агым. Ага марксизм м-н жаңы гегелчиликтин, ницщечиликтин ж. б. турмуштун философиясынын варианттарынын (көпчүлүгү Франкфурт мектебинин өкүлдөрү) элементтеринин, «солчул» экзистенциализмдин (Сартр), либерал-гуманисттик чечмелөө иретинде (Фромм) сыяктуу неофрейдизм

ӨЗ АРА АРАКЕТ (Взаимодействие) — адамдардын аң сезиминде объективдүү чындыктын предметтери м-н кубулуштарынын, ошондой эле ошол предметтер м-н кубулуштарды чагылдырган ой пикирдин жалпы, текши байланышын туюнткан философиялык түшүнүк. Ө. а. а. — түз же кыйыр, ички же сырткы байланышынын, мамилесинин

СИМВОЛ (гр. symbolon — белги) — илимде (математика, логика, ж. б.) ж-а искусстводо шарттуу белги дегенди туюнтат. Искусстводо көркөм образ түзүү каражаты катары келип, турмуш чындыгын, көрүнүштөрүн кыйыр метафоралык салыштыруулардын жардамы м-н берүүчү эстетикалык универсал категория. Көркөм адабиятта С. троптун

ТАНДООНУН АКСИОМАСЫ — көптүктөр теориясынын аксиомасы төмөнкүчө түзүлөт. Эгер Т. көптүгүнүн элементтери болуп кесилишпеген бош эмес С. көптүгү эсептелсе, анда С ж-а Т көптүгүнүн ар биринен жок дегенде бир элементтен турган бир көптүк бар болот. мис., Каң м-н С. Укан

МИФТЕР (гр. mythos — баяндоо, байыркы жомок) — алгачкы аң-сезимдеги дүйнөнү, жаратылышты байыркы элдик чыгармачылыкка мүнөздүү фантастикалык чагылдыруу. Адамзат тарыхынын алгачкы этабында дүйнө туурасында, аны кудайлар м-н рухтун башкаруусу туурасында фантастикалуу баяндоо, айтымдар; алгачкы мифологияда дүйнө сүрөтү, анын элементтери ж-дө

НЕОПИФАГОРЕИЗМ — б. з. ч. 1 к. — б. з. 3 к. байыркы грек философиясындагы ортоңку платонизм м-н тыгыз байланышкан багыт. Н. математикалык символизм методуна өз алдынча маани берди ж-а өзүнүн ой жүгүртүүсүндө төмөнкүдөй түшүнүктөргө таянды: жеке — көп, монада

ӨЗГӨЧӨЛҮКТҮҮ (ОСОБЕННОЕ) — жалпы ж-а жеке категорияларына ылайык келген философиялык категория. Диалектикалык логикада жалпы ж-а жеке бирдиктүүлүктүн карама-каршы аныктамаларга ажыроосунун бир формасы катары каралат. Аларды таанып билүүнүн зарыл шарты болуп бул карама- каршылыктардын биримдигин изилдөө эсептелет. Ө.категориясында жалпылык м-н жекеликтин

СИМВОЛИКАЛЫК ИНТЕРАКЦИОНИЗМ (кара: интеракционизм;) — көңүлдүн борборун социалдык карым-катнаштардын символикалык мүнөзүн талдоого топтогон азыркы социологиядагы ж-а социалдык психологиядагы теориялык-методологиялык багыт. С. и-дин өкүлдөрү өз ара карым-катнаштын башкы символикалык «медиуму» болгон тилди талдоого өзгөчө көңүл бурушат. С. и-ди негиздеген — Дж.

ТАПТАР (Классы) — жалпы кызыкчылыктарга ж-а баалуулуктарга ээ коомдук, салыштырмалуу туруктуу социалдык топтор (мис., дыйкандар, жумушчулар, буржуазия, орто тап ж. б.). Таптар ж-а тартык күрөш тууралуу концепциялар Европада 19-к-да кеңири жайылтылган (Сен-Симон, О. Тьерри, Ф. Гизо ж. б.). К. Маркс

МОДАЛДУУЛУК (логикада) (лат. modus — чен, жол) — ой-жүгүртүүнү андагы айтылган бекемдөөнүн «күчү» б-ча ой жүгүртүүнүн мүнөзү; ой жүгүртүү зарыл, мүмкүн, кокустук, мүмкүн эмес ж. б. болушу мүмкүн. Салттуу логикада зарылчылыкты туюндурган (аподиктикалык), мүмкүнчүлүктү (проблемалуулукту) ж-а чындыкты (ассерторические) туюндурган ой