Рубрика: Философия

НЕОПЛАТОНИЗМ — миң жылдан ашуун убакыт ичинде өнүккөн антикалык философияны жалпылаган ж-а корутундулаган грек философиясынын акыркы формасы. Н-дин негиздөөчүсү болуп Аммоний Саккас (242- ж. өлгөн) эсептелет. Ал жазма эмгектерди калтырган эмес ж-а төмөнкүдөй идеялардын автору болуп саналат: платонизмди аристотелизм м-н

ӨЗДҮК АҢ-СЕЗИМ (Самосознание) — адамдын өзүн-өзү баалашы, өзүнүн билим деңгээлин, акыл дараметин, жүрүм турумун, кылык-жоругун, мүмкүнчүлүгүн, кызыкчылыгын ж. б. аңдай билиши. Өздүк аң- сезим адамга гана эмес, коомго, социалдык топторго да тиешелүү болот. Адамдын ар-кандай иш-аракети коомдук тажрыйбага таянат. Эмгектенүү

СИММЕТРИЯ (гр. symmetria — өлчөмдөш) — борбордун же ортоңку чийиндин эки жагына жайгашкан бөлүктөрдүн өлчөмүнүн бири-бирине дал келиши, бирдейлиги. Ошондой эле ар-түрдүү нерселердин ж-а кубулуштардын, процесстердин алардын составы, түзүлүшү м-н байланыштуу болгон өзгөчөлүгү. С. көбүнчө геометриялык элементтерге (сызык, чекит, тегиздик)

ТАРБИЯ (Воспитание) — өнүгүп келе жаткан адамга коомдун таасир бериши. Кең мааниде бул термин адамзат топтогон маданий баалуулуктарды максатка багытталган муундарга жеткизүү процесси, б. а. конкреттүү адамдардын аң-сезиминен сырткы объективдүү маданият, субъективдүү, индивидуалдык баамдоодон орун алып, келечекте алардын ой жүгүртүүсүндө,

ЛОГИКА (гр. logos — сөз, түшүнүк, таңкуулоо, акыл-эс) — формалдуу — билимдин бардык тармактарындагы рационалдуу туюмдун жалпы маанилүү формалар ж-дөгү окуу ж-а ойлоонун зарыл каражатары. Ойлоонун жалпы маанилүү формаларына: талкулоо, акыл-эс корунтулар түшүнүктөрү кирет. Ал эми жалпыга маанилүү ойлоонун каражаттарына

МОДАЛДЫК ЛОГИКА — составына модалдуулук (модалдык операторлор) «зарылчылык», «мүмкүнчүлүк», «чындык», «кокустук» ж-а аларды тануу кирген ой жүгүртүү структурасын үйрөнүүнү изилдеген логикалык система. Аристотелдин, стоиктердин, схоластиктердин эмгектеринде эле М. л-нын айрым негизги аныктамалары ж-а мыйзамдары белгиленген. Модалдулукту математикалык (символикалык) логиканын каражаттары

НЕОПОЗИТИВИЗМ — 20-к-дагы философиялык агым, позитивизмдин учурдагы формасы. Н. учурдагы илимдин жүрүшүндө пайда болгон философиялык-методологиялык актуалдуу проблемаларды, өзгөчө традициялуу философия талкаланып жаткан шарттагы философия м-н илимдин мамилесин, илимий ой жүгүртүүдөгү белгилер ж-а символдор сыяктуу каражаттарынын ролун, илимдин теориялык аппараты м-н

ӨЗДҮК КЫЙМЫЛ (Самодвижение), Өз кыймылы, ички кыймыл, тубаса кыймыл ички карама-каршылыктардын күрөшүнөн келип чыккан табияттагы ж-а коомдогу кыймылды билдирүүчү философиялык категория. Табияттагы, коомдогу бардык кубулуштардын өзгөрүүлөрүнүн негизги себеби кандайдыр бир сырттан болгон күчтүн таасирине байланыштуу болот деген түшүнүккө карама-каршы келген

СИНАПС (гр. synapsis — байланыш, биригүү) — кыймылдуу абалдагы клеткалардын ортосундагы сигналды өзгөртүү ж-а бири-бирине өткөрүү кызматын аткаруучу атайын байланыштын түрү. Аткарган кызматы боюнча С. козголтуучу (клетканын иштешин күчөтүүчү) ж-а басаңдатуучу болуп экиге бөлүнөт. С. бул синапс жылчыгы м-н бөлүнгөн

ТАРТИП (Дисциплина) (лат. disciplina) коомдук — адамдардын коомдогу калыптанган укук ж-а мораль нормаларына же кайсы бир уюмдун талаптарына жооп берүүчү жүрүм-турумунун белгилүү бир ырааттуулугу. Т.коомдун нормалдуу жашосунун зарыл шарты болуп эсептелет; Т-ке жараша адамдардын жүрүм-туруму жөнгө салынып, ал коллективдүү ишмердикти