Метка: философия

ЧЫНДЫК (истина) — аң-сезимден сырткары ж-а ага көз каранды болбой жашаган объективдүү реалдуулукту адекваттуу (туура) чагылдырган, анын маани-маңызына дал келген билим. Адекваттуулук деп аң-сезимдеги образдын объектке дал келүүсүн аташат. Ч. объективдүү ж-а субъективдүү жактарга ээ. Ч-тын субъективдүүлүгү анын адамдын аң-сезиминде

ИНТЕРПРЕТАЦИЯ (лат. interpretatio — чечмелөө, түшүндүрүү) — математикалык логикада, философияда ж- а илимдин методологиясында кандайдыр бир теориядагы элементтерге (формулаларга, символдорго, сүйлөмдөргө ж. б.) берилген маани-маңыздардын, чечмелөөлөрдүн ж-а түшүндүрүүлөрдүн жыйындысы; герменевтикада И. деп тексттерди чечмелөө, алардын маани-маңызын аныктоо же калыбына келтирүү

Кыргыздар байыртадан залкар акындарга, комузчуларга, обончуларга ж-а ойчулдарга бай. Ошондой заманачы акындардын бири ойчул Арстанбек Буйлаш уулу. (1824-1978). Ырчы катары 16 жашында таанылат. Арстанбектин чыгармачылыгында орчундуу теманы заман ырлары — “Тар заманы” түзөт. “Тар замандын” өзүнө таандык обону, күүсү, кайрык

ТИП (гр. tupes — изи, формасы, үлгүсү) — 1) форма — маанилүү сапаттык белгилери м-н айырмаланган бир нерсенин түрү: үлгү, тиги же мунун модели; 2) изилденген реалдуулукту типтерге ажыратуунун бирдиги; 3) кандайдыр бир мүнөздүү касиетке ээ адам, адамдардын тобунун чыгаан

ЧЫНЫГЫ СОЦИАЛИЗМ (Истинный социализм) — 19-к-дын 40-жылдарында негизинен Германияда кеңири жайылган майда буржуазиялык социализмдин формаларынын бири. Ч. с-дин идеялык уюткусу болуп 1942-жылы «Философиялык коммунизм» деген аталыш м-н пайда болгон, Фейербахтын, Гегелдин философиясынын начар иштелип чыккан жактарын ж-а утопиялык социализмдин айрым

ИНТЕРНАЛИЗМ (лат. internus — ички) — социологияда, педагогикада ж-а культурологияда индивид же адамдар тобу тарабынан коомдук баалуулуктарды, нормаларды, жоболорду, стереотиптерди өздөштүрүү процессин белгилөө үчүн пайдаланылган түшүнүк. Индивидге же адамдар тобунан сырткары жашаган нормалар ж-а эрежелер интернилизациялоонун жардамы аркасында жүрүм-турумдун ички

ЖҮРҮМ-ТУРУМ — белгилүү бир моралдык ченемдер м-н чектелген жорук-жосундардын ж-а кыймыл- аракеттердин системасы. Ж.-т. коомдук жагдай-шарттардын таасиринде калыпка салынат. Ж.-т. адамдын мүнөз, темперамент, каалоо, ой-пикир, көркөм сезим сыяктуу касиеттеринин айлана-чөйрө м-н байланышынан пайда болуп, өсүп-өөрчүйт. Бул термин илимде айбанга карата

ТУБАСА ИДЕЯЛАР — сезим дүйнөсүнө эч катышы жок адамдын акыл-эсине башынан, төрөлгөнгө чейин эле тиешелүү, тажрыйбадан көз каранды эмес түшүнүктөр, билүүлөр элестер. Тубаса идеялардын катарына математика м-н логиканын аксиомаларын ж-а философиянын баштапкы принциптерин, моралдык баалуулуктарды кошушат. Тубаса идеялар жөнүндө окууну

ШЕЛЕР Макс (1874-1928) — немец философу; Кельнда (1919-1928), Франкфурт (1928) профессор; Эйкендин шакирти. Ш. Гуссерлдин феноменологиялык методун этика, маданият философиясы ж-а дин чөйрөсүнө көчүрүп келип, ыймандык дөөлөттөрдү «өзгөрбөс «маңыздары» катары чагылдыруу м-н Канттын формалдык этикасына дөөлөттөр ж-дөгү материалдык окууну карама-каршы

ИНТЕРИОРИЗАЦИЯ (лат. interior — ички) — адамдын психикасынын ички структурасын сырткы социалдык ишмердүүлүктүн формаларын өздөштүрүү аркылуу калыптандыруу. Аталган түшүнүк француз психологдору Пьер Жан, Жан Пиаж, Анри Валлон тарабынан илимге киргизилген. Аталган авторлор И. түшүнүгү аркылуу индивиддер ортосундагы мамилелердин психиканын ички