Метка: философия

ИЛИМ — болмуш (жаратылыш, адам, коом, ой) ж-дө объективдүү жаңы билимдерди теориялык жактан системалаштырып, иштеп чыгууга                           багытталган илимпоздордун, алардын билимдери м-н жөндөмдүүлүктөрүн, квалификациясы м-н тажрыйбасын; илимий эмгектин бөлүнүшү

ТЕОЛОГИЯНЫН БАШТАЛЫШЫ же «Теологиянын негиздери», проклдын (5-к.) чыгармасы, теориялык философия б-ча колдонмо; неопозитивизмдин негизги түшүнүктөрүн ж-а методдорунун өзүнчө бир жыйындысы сыяктанган жападан жалгыз эмгек. 211 параграфтан турат, алардын баштапкы 112си неоплатончул философиясынын оппозиция түрүндөгү категорияларына арналган: жеке-көп, келип чыгуучу —

ЧЫГАРМАЧЫЛЫК — мурда болбогон жаңы сапаттагы материалдык ж-а рухтук баалуулуктарды жаратуучу коомдун, социалдык топтордун, инсандардын иш-аракеттери болуп саналат. Ч. бул жаңыларды социалдык, прогресстин кызыкчылыктарын канагаттандыруу багытында, адамдын эркиндик деңгээлинин жогорулоосунда, коомдук мамилелерди гумандаштырууда, инсандын ар тараптуу шайкеш өнүгүүсүн камсыз кылуу

ЭЛ МАССАСЫ ЖАНА ИНСАН, алардын тарыхтагы ролу социалдык философиянын маанилүү проблемасы. Марксистик философияга чейин ж-а азыркы замандагы коомдун ойлому Э.м. ж-а и. ж-дөгү маселе идеалисттик позициядан чечилип келген. Алардагы негизги идея — тарыхтын башкы кыймылдаткыч күчү төмөнкүлөрдүн бирөөсүнө дегенге токтойт:

ЗОРДУК-ЗОМБУЛУК — бирөөнүн үстүнөн башка бирөөлөрдүн үстөмдүк жүргүзүүсүнөн пайда болгон коомдук теңсиздиктин идеалистик теориясы. Дюринг таптардын пайда болушун коомдогу бир бөлүктүн башкаларына зомбулук көрсөтүүсү м-н (ички зомбулук) байланыштырган; авс. социолог Л. Гумплович (1838-1909), о. эле К. Каутский ж. б. таптардын

ТЕОРИЯ (гр. theoreo — изилдейм, карайм) — кең мааниде кандайдыр бир көрүнүштү түшүндүрүүгө багытталган көз караштар, түшүнүктөр ж-а идеялар жыйындысы; тар мааниде болмуштун белгилүү тармагынын мыйзам ченемдүү ж-а олуттуу байланыштары ж-дө жогорку өнүккөн формасы. Т. көп учурда эмприкалык изилдөөлөргө көз

ЧЫГАРУУ (Выведение) — ойлонуу амалы. Мунун натыйжасында жаңы билүү логикалык ойлоонун негизинде, б. а. түздөн-түз тажрыйбага кайрылбай эле мурдагы билүүлөрдөн чыгарылат. Маселен, эгер бизге Ташкент Бишкектен түштүгүрөөк, ал эми Бишкек Алма-Атадан түштүгүрөөк экендиги маалым болсо, биз географиялык картаны карабай эле

ЭНГЕЛЬС Фридрих (1820-1895) — марксизмди негиздөөчүлөрдүн бири, улуу теоретик ж-а пролетар революционери, Маркстын досу ж-а соратниги. Текстиль фабрикантынын үй-бүлөсүндө туулган. Бремендеги шаардык мектепте, андан соң Эльберфельдде (1834-37) гимназияда окуган. Атасынын кыстоосу м-н гимназияны таштоого туура келген, анткени коммерциялык ишке киришүү

ЗАТТАШТЫРУУ (Овеществление) — товарды өндүрүүгө ж-а социалдык мамилелерди жеке мамилелерден буюмдук мамилелерге айландыруунун тарыхый өзгөрмөлүү формасы. Мында адам даяр ролду аткаруучуга, буюмдарды өндүрүүнүн каражатына айланат, адамдын ишмердүүлүгү ага үстөмдүк кылган шарттардан көз каранды болуп калат ж-а чыгармачыл эмес функцияларды аткаруу

ТЕРЕҢДЕТИЛГЕН ПСИХОЛОГИЯ — азыркы ар кыл чет элдик психология багыттарынын аталышы; ал өз изилдөөсүнүн предмети кылып адамдын түпкү күчүн, кызыгуусун ж-а тенденциясын алып, аң-сезимдин үстүнөн кайпып өткөн процесстерге каршы коет. Т. П-нын чеги так баамдалбайт: ар түрдүү агымдар м-н мектептерди