Метка: философия

ЧЫГЫШ-БАТЫШ (Восток-Запад) — маданий, социалдык, философиялык, руханий-психологиялык системалардын бири-бирин аныктоосунун формасы, адамдын ишкердүүлүгү м-н ой-жүгүртүүсүндөгү эки башка түрлөрдүн карама-каршылыгы ж-а байланышы. Ч. м-н Б-тын бинардык оппозициясы ар түрдүү каралат. Мис., философияда (мистицизм-рационализм), экономикада (агрардык-индустриалдык), коомдо (коллективдүүлүк-индивидуалдуулук), жүрүм-турум эрежесинде (баамдоочулук-активдүүлүк) ж.

ЭРКТИН ЭРКИНДИГИ (Свобода воли) — адамдын өз иш-аракетин өзү аныктоо жөндөмдүүлүгү. Байыркы грек маданиятында Э. э. философиялык түшүнүккө караганда юридикалык түшүнүктү көбүрөөк билдирген. Эркин адам — бул өзүнүн ата-бабаларынын жеринде жашап жаткан адам, анын карама-каршысы — бөтөн жерге алынып кетип,

ЗАТ (Вещество) — материянын физикалык талаадан (поле) айырмаланып, тынч абалдагы, массага ээ болгон түрү. З-тын тынч абалдагы массасы нөлгө барабар болгон элементардык бөлүкчөлөрдөн (негизинен электрон, протон, нейтрон) турат. «Материя» — философиялык, ал эми З. физика ж-а химиялык мааниде колдонулат. Жөнөкөй

ТИЛ — адамдардын байланыш каражаты катары кызмат кылган белгилердин системасы. Т-дин жардамы м-н дүйнөнү таанып билүү ишке ашырылат. Т. табигый ж-а жасалма болушу мүмкүн. Күндөлүк турмушта пайдаланылчу Т. табигый тил деп, ал эми кандайдыр бир өзгөчөлүү маселелерди түшүндүрүүчү, тар чөйрөдө

ЧЫНДЫК (истина) — аң-сезимден сырткары ж-а ага көз каранды болбой жашаган объективдүү реалдуулукту адекваттуу (туура) чагылдырган, анын маани-маңызына дал келген билим. Адекваттуулук деп аң-сезимдеги образдын объектке дал келүүсүн аташат. Ч. объективдүү ж-а субъективдүү жактарга ээ. Ч-тын субъективдүүлүгү анын адамдын аң-сезиминде

ИНТЕРПРЕТАЦИЯ (лат. interpretatio — чечмелөө, түшүндүрүү) — математикалык логикада, философияда ж- а илимдин методологиясында кандайдыр бир теориядагы элементтерге (формулаларга, символдорго, сүйлөмдөргө ж. б.) берилген маани-маңыздардын, чечмелөөлөрдүн ж-а түшүндүрүүлөрдүн жыйындысы; герменевтикада И. деп тексттерди чечмелөө, алардын маани-маңызын аныктоо же калыбына келтирүү

Кыргыздар байыртадан залкар акындарга, комузчуларга, обончуларга ж-а ойчулдарга бай. Ошондой заманачы акындардын бири ойчул Арстанбек Буйлаш уулу. (1824-1978). Ырчы катары 16 жашында таанылат. Арстанбектин чыгармачылыгында орчундуу теманы заман ырлары — “Тар заманы” түзөт. “Тар замандын” өзүнө таандык обону, күүсү, кайрык

ТИП (гр. tupes — изи, формасы, үлгүсү) — 1) форма — маанилүү сапаттык белгилери м-н айырмаланган бир нерсенин түрү: үлгү, тиги же мунун модели; 2) изилденген реалдуулукту типтерге ажыратуунун бирдиги; 3) кандайдыр бир мүнөздүү касиетке ээ адам, адамдардын тобунун чыгаан

ЧЫНЫГЫ СОЦИАЛИЗМ (Истинный социализм) — 19-к-дын 40-жылдарында негизинен Германияда кеңири жайылган майда буржуазиялык социализмдин формаларынын бири. Ч. с-дин идеялык уюткусу болуп 1942-жылы «Философиялык коммунизм» деген аталыш м-н пайда болгон, Фейербахтын, Гегелдин философиясынын начар иштелип чыккан жактарын ж-а утопиялык социализмдин айрым

ИНТЕРНАЛИЗМ (лат. internus — ички) — социологияда, педагогикада ж-а культурологияда индивид же адамдар тобу тарабынан коомдук баалуулуктарды, нормаларды, жоболорду, стереотиптерди өздөштүрүү процессин белгилөө үчүн пайдаланылган түшүнүк. Индивидге же адамдар тобунан сырткары жашаган нормалар ж-а эрежелер интернилизациялоонун жардамы аркасында жүрүм-турумдун ички