Метка: философия

МЕТОД (гр. methodos — сөзмө сөз «кандайдыр бир нерсеге жол» теория, окуу) — эң жалпы мааниде — максатка жетүү ыкмасы, белгилүү түрдөгү тартипке салынган иш-аракет. М. таанып билүү каражаты катары изилденүүчү предметти ой жүгүртүүдө кайра жаратуу ыкмасы. Илимий жактан негизделген

НЕОКЛАССИЦИЗМ (фр. neo-classicisme) — антикалык мезгилдин, Кайра жара-луу доорунун ж-а классицизмдин классикалык традицияларынын негизинде 19-к-дын 2-жарымында — 20-к-дарда пайда болгон көркөм агымдардын жалпы аталышы. 1870-80-жылдары немецтик «неоидеалисттер» — сүрөтчүлөр Х. Маре, А. Фейербах, скульптор А. Хильдебранд турмуштун карама-каршылыктарына «түбөлүктүү» эстетикалык

ОЙ ЖҮГҮРТҮҮ — ой, сүйлөмдү баяндоо формасында билдирүү кайсы бир объектиде бекемделет жана объективдүү же калп же чындык болот. Мис., О. ж. «Бардык планеталар күндүн тегерегинде айланат» «Эгерде сан 10го бөлүнсө, анда ал 5 ке да бөлүнөт». Асанов экзаменди «эң

СИЛЛОГИЗМ (гр. sollogismos — эсептеп, санап чыгуу), эки ойдон үчүнчүсүн — корутундуну чыгаруучу логикалык дедуктивдүү (жалпыдан жекеге келүүчү) ой корутундусу. С-дин негизги жобосу катары төмөнкү төрт тыянак алынат: жалпы ырастоочу («Бардык S — бул Р»), жалпы тануучу («Бир да S

ТАБАЛДИЕВ Асанбек (1935, Нарын р-ну, Жергетал айылы — 1975, Бишкек ш.) — философия илимд. доктору (1971), Кыргыз ССР ИАнын корр. мүчөсү (1974). КМУнун тарых факультетин бүтүрүп (1957), анда окутуучу, тарыхый материализм кафедрасынын башчысы, 1973-жылдан КСЭнин башкы редакторунун биринчи орун басары,

МЕТОДОЛОГИЯ — 1) кандайдыр бир илимде пайдаланылуучу таанып билүүчү каражаттардын, методдордун, ыкмалардын жыйындысы; 2) таанып билүүчү ж-а тажрыйбада өзгөртүп түзүүчү иш- аракеттерди уюштуруунун каражаттарын, өбөлгөлөрүн ж-а принциптерин изилдөөчү билимдин тармагы. Алсак, илимдердин М-сы илимий билимдерди ж-а илимий иш-аракеттерди изилдейт. М-ны

НЕОКОНФУЦИЙЧИЛИК (ли сюе — асмандын, жаратылыштын мыйзам, принциптери ж-дө окуу, же син- ли сюе — адамдын, нерселердин табияты ж-а табияттын мыйзамдары о. эле дао сюе -жолдор ж-дө окуу (дао цзяо — даосизмден айырмасы), кытай философиясында Сун (960-1279) династиясынын тушунда пайда

ОКШОШТУК БОЮНЧА  ДАЛИЛ (доказательство по аналогии) — эки буюмдагы кандайдыр бир белгилер боюнча окшоштукту алардагы башка окшоштук белгилердин негизинде аныктаган далил. Окшоштук б-ча далилдин схемасы төмөнкүдөй: изилденип жаткан буюмдун, балким, дагы бир Х белгиси болушу мүмкүн, анткени, анын башка белгилери

СИЛЛОГИСТИКА — субъектилик — предикативдик түзүлүштүн айтымына таянган дедуктивдик тыянак чыгаруунун теориясы: S — бул Р (S — логикалык ээ, же субъект, Р — логикалык баяндооч, же предикат). С-да бир же бир нече айтымдан — көрсөтүлгөн түзүлүштүн өбөлгөлөрүнөн, жаңы айтым

ТАБИЯТ (Природа) — 1) кең маанисинде бүткүл дүйнөнү, андагы формалардын көп түрдүүлүгүн чагылдырган философиялык түшүнүк; материя, универсум, аалам түшүнүктөрү м-н бир катарда пайдаланылат. Т. аң сезимден сырткары ж-а ага көз каранды болбой жашаган объективдүү реалдуулук. Анын баш-аягы жок, убакыт ж-а