Метка: философия

ТЕЛЕСНОСТЬ — түз ж-а кыйыр мааниде «денелүүлүк», «материалдуулук», «жердик» деген түшүнүктөрдү билдирет. Т.- традициялык метафизикалык багыттагы ойлорду — субъект-объект, репрезантациянын бирдиктүү борбору, гносеологизмди имплицисттик жол менен көтөрүп мактоо ж. б. обочолонтуп сүрүп чыгууга кызмат кылган түшүнүк. Классикалык философия субъект-объект, дене-жан,

ФИЛОСОФИЯНЫН ЖАНА ПСИХОЛОГИЯНЫН МАСЕЛЕЛЕРИ (вопросы философии и психологии) — Москвадагы психологиялык коомдун алдында 1889-1918-ж. басылып чыгып турган философиялык журнал. Жылына 4-6 жолу чыгып турган. Москвалык психологиялык коомдун башчысы Н. Я. Гроттун демилгеси боюнча негизделип, 1893-ж-дан баштап, Лопатин м-н В. П.

ЭГОИЗМ (лат. едо — мен) — өзүн жакшы көрүү; өзүнүн жеке Мени (керт башы), өзүнүн пайдасы ж-а утушу, башкалардыкына караганда өз кызыкчылыгын жогору коюшу ж-дөгү ой-пикир м-н аныкталуучу жүрүм- турум. Э. баарыдан-мурда, адамдын өзүн-өзү сактоого болгон табигый сезиминин, инстинкдинин туундусу

ИЛИМИЙ-ТЕХНИКАЛЫК ОПТИМИЗМ, ТЕХНОЛОГИЯЛЫК ОПТИМИЗМ — философия, социология, футрология илимдериндеги агым; илим м-н техника өнүккөн азыркы шартта адамзат туш болгон глобалдуу проблемаларды илимий техникалык прогресстин жардамы м-н чечип, карама каршылыктуу экологиялык кырдаалдан чыгууга болот деп үмүттөнүү. И.-т. о. 20-к-дын 1960-ж-дын аягында

ЖАШ ГЕГЕЛЧИЛЕР, же сол гегелчилер — гегелчил философиялык мектептин радикалдуу канаты. Алардын Г егелдин философиясын интерпретациялашы ж-а христианчылыкка сыны ошол мезгилдеги немец шарты үчүн буржуазиялык-демократтык ойду ж-а жалпы эле саясий кызыкчылыкты ойготуунун өзгөчө бир формасы болгон. Солгегелчилердин теориясы диндин моделине

ТЕЛЕОЛОГИЯ (гр. talos — бүткөнү, максат, аяктоо ж-а logos — окуу) — максат же максатка ылайыктуулук жөнүндөгү окуу. Бул б-ча адамдын эле аракети эмес, тарыхый окуялар ж-а жаратылыш-кубулуштары ж-а жалпы планда да, жекече да белгилүү бир максатка багытталган. Т. антропоцентристтик

ФИЛОСОФИЯНЫН ЖАКЫРЧЫЛЫГЫ “Нищета философии”, («Мырза Прудондун «Жакырчылыктын философиясы» деп аталган эмгегине жооп») — капиталисттик коомдун экономикалык негиздерине илимий анализ берген ж-а диалектикалык-материалисттик көз караштын маанилүү принциптерин чагылдырган К. Маркстын эмгеги. Китепти түзүүгө негиз болуп 1846-жылы Парижде басылып чыккан Прудондун «Экономикалык

ЭКЗИСТЕНЦИАЛИЗМ (соңку латынча exsistentia — бар болуу, жашоо) — 20-к-да батыш философиясында антропологиялык өңүттө өнүккөн таасирдүү багыттардын бири; анын борборунда жашоонун маңызы, жекече эркиндик, жоопкерчилик ж-дөгү проблемалар турат. Белгилүү өкүлдөрүнө М. Хайдеггер, К. Ясперс, Ж.-П. Сартр, А. Камю, Г. Марсель,

ИЛИМИЙ ТЕХНИКАЛЫК ПРОГРЕСС — илим м-н техниканын бирдиктүү, өз ара шартташкан, бир калыптагы өнүгүшү. ИТПнын тамыры 16-18-к-дагы мануфактуралык өндүрүшүнөн уланып, илимий техникалык ж-а техникалык ишмердик жакындаша баштагандан ары уланат. Буга чейин эмпирикалык тажрыйбадан, кол өнөрчүлүктүн купуя сырларынан, рецептеринен топтолуунун эсебинен

ТЕМПЕРАМЕНТ (лат. tempera-mentum — бөлүктөрдүн тиешелүү катышы) — адамдын психикасын мүнөздөгөн жеке өзгөчөлүктөрдүн жыйындысы. Т. сезимдин күчүнө жараша терең же үстүртөн, анын өтүү ылдамдыгына, туруктуулугуна же тез алмашуусуна карата билинип-көрүнөт; ошондой эле мүнөздө Т. индивиддин кыймыл-аракетинин өзгөчөлүгүнө жараша да болуп