Метка: философия

АБИЙИР ЭРКИНДИГИ (Свобода совести) — граждандардын тигил же бул динди тутуусу же тутпоосу; диний көз караш, ишенимдерин коргоо, үгүттөө же динге ишенбөө, атеисттик ой-пикирин ачык айта алуу эркиндиги. Бир катар эл аралык укук жоболоруна ылайык — (Бүткүл дүйнөлүк адам укугу

ГАЛЛЮЦИНАЦИЯ (лат. hallucinate — жөөлүү, кош көрүүнү, элес) -эсте тутулуп калган элес, субъекттин ички рухий процесси реалдуулук катары кабыл алынган далилдегенге татаал сезимдердин жаңылышы. Жалган түшүнүктөрдү өзүнө камтыгандыгы б-ча Г-лар иллюзияларга окшош, бирок иллюзия Г-дан айырмаланып, реалдуу объект тарабынан чакырылат.

ГАЛИЛЕЙ Галилео (1564-1642) — италиялык математик, физик, астроном ж-а ойчул. Коперниктин идеяларын колдогондугу үчүн инквизация тарабынан айыпталып, алардан баш тартууга аргасыз болгон. Г. Демокритке таянып, жаңы механикалык натурфилософияга негиз салган. Г. Аристотелдин авторитетине сокур баш ийүүнү, догматикалык схолостиканы сындап, биринчи

ГАДАМЕР Ханс-Георг (1900-ж. т.) — немец философу, философиялык герменевтиканын негиз салуучусу. Текстерди түшүнүүнүн методологиясын иштеп чыгарууга гана токтолгон мурдагы герменевтикалык традицияларынан айырмаланып, философиялык герменевтика түшүнүүнүн философиясы болуп эсептелет. Анын предмети болуп жалаң эле «түшүнүүчү» (тарыхый-гуманитардык) илимдер эле эмес, түшүнүүнүн универсалдык

ЖАҢЫ ФИЛОСОФТОР — 1976-1979-жылдары Франциядагы идеологиялык ж-а көз караштык талаш- тартыштарды авансценага алып чыккан философтор м-н публицисттердин тобу. Өз китептеринде ж-а радиодо берилген сөздөрүндө жаш интеллектуалдар 1968-жылдын май айындагы «жаштар революциясынын» мурдагы активисттери (А. Глюксман, Б. А. Леви, Ж. П.

ВЮРЦБУРГ МЕКТЕБИ Германиядагы Вюрцбург шаарынын психологиялык институтунда 20-к-дын биринчи он жылдыгындагы ойлоону эксперименталдык изилдөө багыты. Негиздөөчүсү — О. Кюльпе, өкүлдөрү Н. Ах, К. Бюлер. Өзүн өзү байкоо техникасын жакшыртып (сыналуучуларды тандоо ж-а машыктыруу, тапшырманы аткарууну ж-а баштан өткөрүлгөндөр жөнүндө отчетту

ЖАМААТ (Община) — өздүк мүчөлөрдүн биргелешкен ишмердүүлүгү м-н бириктирилген ж-а жергиликтүү өзүн өзү башкарган системага ээ социалдык майда уюм. Алгачкы Ж-тык коомдо уруулук Ж. өндүрүштүк, үй- бүлөлүк, тиричиликтик, идеологиялык функцияларды жөнгө салган негизги организм болуп саналган. Коомдук мамилелердин андан ары

ВУЛЬГАРДЫК МАТЕРИАЛИЗМ (лат. vulgaris — жөнөкөй, кадыресе) — 19-к-дын     ортосундагы материализмдин негизги принциптерин жөнөкөйлөткөн, одонолоткон философиялык агым. В. м. теориялык негиздөөчүсү француз материалисти Кабанис, ал эми негизги өкүлдөрү К. Фохт, Л. Бюхнер, Я. Молешоттор болгон. В. м. табият илимдеринин

ДҮЙНӨНҮН ИЛИМИЙ СЫПАТЫ (картинасы) — жаратылыштын жалпы касиеттери ж-а илимий ченемдери туурасында табият таануунун негизги илимий түшүнүктөрүн ж-а принциптерин жалпылоонун ж-а синтездөөнүн натыйжасында келип чыккан туташ бүтүн система. Д. и. с-нын дүйнө тааным ж-а методологиялык базасы материалисттик диалектика болуп саналат.

БОШ УБАКЫТ адамдагы (жамаат, коомдогу) эң зарыл, керектүү иштерине кеткен убакытты чыгарып салгандан кийин калган, иш күнүнөн сырткары мезгил (күн, жума, ай, жыл). Б. у-тын чеги адамдардын тиричилик ишмердигиндеги жалпы убакыттын ичине кирген иш күнү (кошумча эмгектенгенин кошкондо) м- н