Метка: философия

ТАРТИП (Дисциплина) (лат. disciplina) коомдук — адамдардын коомдогу калыптанган укук ж-а мораль нормаларына же кайсы бир уюмдун талаптарына жооп берүүчү жүрүм-турумунун белгилүү бир ырааттуулугу. Т.коомдун нормалдуу жашосунун зарыл шарты болуп эсептелет; Т-ке жараша адамдардын жүрүм-туруму жөнгө салынып, ал коллективдүү ишмердикти

ЛОГИКАЛЫК ТАЛДОО ФИЛОСОФИЯСЫ — аналитикалык философиянын агымы, ал философияны тил м-н азыркы учурдагы формалдуу (математикалык) логиканын каражаттары аркылуу аны пайдаланууда келип чыгуучу проблемаларды Л. т-го ыйгарат. Л. т. ф-нын пайда болушу ж-а өнүгүшү илимдерди математикалаштыруунун ургаалдуу процесси ж-а логикалык формалдаштыруу

МОДЕЛДӨӨ (фр. modele — үлгү, өрнөк) — таанып-билүүнүн маанилүү бир жолун мүнөздөөчү гносеологиялык категория — метод. Кандайдыр бир объектинин мүнөздөөчү белгилерин башка бир изилдеп үйрөнүүгө мүмкүн болгон объектен таап, иликтеп үйрөнүү. Гносеологиялык планда алганда белгисизден белгилүүгө карай өтүү. М. муктаждыгы

НЕОРАЦИОНАЛИЗМ — 20-к-дын 1-жарымында Францияда ж-а Швейцарияда пайда болгон илимдин методологиясындагы ж-а философиясындагы негизги агым. Негизги өкүлдөрү — Башиар, Г онсет, Мейерсон. Айрым учурларда Н-ге Пиажени, Ж. Ульмону, англо-америкалык илимдин философиясы м-н методологиясынын сын рационализминин, француздук структурализмдин өкүлдөрүн киргизишет. Н-дин

ӨЗҮН ӨЗҮ БАЙКОО (Самонаблюдение) — психикалык ал-абал; иш аракеттин (аң сезим, ой жүгүртүү) аны өз башынан өткөргөн адам тарабынан байкоого алынышы, иликтениши. Бул ыкма 19- ж-а 20-к-дын башында адамдардын психикасына байкоо, изилдөө жүргүзүүдөгү негизги ыкмалардын бири болсо да, кийинчерээк объективдүү

СИНЕРГЕТИКА — өзүн-өзү уюштуруунун азыркы учурдагы жаңы теориясы. «Баш аламандык м-н тартипке салынуу» (Пригожин) аркылуу калыптануучу процесстерди, убакыттын артка кайтпастыгын, тең салмаксыздыкты изилдөөчү ж-а өзгөрүлмөлүүлүктү, туруксуздукту эволюциялык процесске мүнөздүү негизги көрүнүш катары караган жаңы көз караш. С. философияда мурда калыптанган:

ЛОГИКАНЫН ИЛИМИ, Гегелдин диалектикалык методу кеңири түшүндүргөн, «Чоң логика» («Wissenschaft logik» 1812-16) деп аталган негизги чыгармасы. Ал «Болмуш туурасында илим», «Маңыз туурасында илим», «Түшүнүк туурасында илим» деген үч бөлүктөн турат. Гегель 1831-жылы анын 2- басылышын басууга даярдай баштап, толук кайра

МОДЕЛЬ (фр. modele , лат. modulus — чен, үлгү, норма, өрнөк). Логикада, илимдердин методологиясында оригиналдын М-и — табигый же социалдуу реалдуулуктун белгилүү бир фрагменти, адамзат маданиятынын жемиши, концептуалдуу-теориялык түзүлүш ж. б. арадагы тааным каражаты. Модель м-н объектинин ортосунда белгилүү бир

НЕОФРЕЙДИЗМ — психологиянын, психиатриянын, социологиянын ж-а философиянын негизинен АКШда кеңири тараган багыты. Негизги өкүлдөрү болуп Г. Салливан, К. Хорни ж-а Э. Фромм эсептелишет. Айрым учурда Н-ге А. Кардинер, Ф. Александер ж. б. психоанализмдин айрым өкүлдөрүн киргизишет. Алардын башын бириктирген негизги

ӨЗҮН-ӨЗҮ УЮШТУРУУ (Самоорганизация) натыйжасында үзгүлтүксүз татаал кыймылдагы өнүгүүнүн уюмдашуусу пайда болгон, калыбына келген ж-а өркүндөтүлгөн процесс. Ө. ө. у. процесси өз ара бекем эмес, ыктымалдуу (мүмкүн болгон) тартипте байланышкан жогорку деңгээлдеги татаал түзүлүшкө ж-а көп сандаган элементтерге ээ системада гана