Метка: философия

МЕТАФИЗИКА (гр. meta ta physika — физикадан кийинки) — болмуштун сезимге чейинки принциптери (тажрыйба аркылуу таанып — билүүгө болбогон) жөнүндөгү философиялык окуу. М. термини Аристотелдин философиялык мурастарынын бөлүктөрүнүн белгилениши катары биздин заманга чейинки 1-к-да пайда болгон ж-а сөзмө сөз «физикадан

НЕОДАОСИЗМ, (сюань сюе — дилдеги, купуя ж-дөгү окуу) — кытай окуусунда даосизм философиясынын кайра жаралуусунун көрүнүшү, 3-4-к. пайда болгон агым. Кытайдын идеологиялык турмушунда Вэй-цзинь (3-5-к.) мезгилинде үстөмдүк кылган. Бул жолго түшкөндөрдүн ишмердигиндеги негизги форма «жакшы айтуу, жатык тил м-н туюндурууга»

НОЭЗИС ЖАНА НОЭМА (гр. noesis — ой, noema — маани) — Гуссерль тарабынан болжолдонгон маанини ж- а анын негизинде кабыл алынып жаткан нерселердин маанилик биримдигин түзүү иш-аракетин белгилөө үчүн колдонгон терминдери. Маанини түзүү иш-аракеттери нерсенин мүнөзүн аныктоого багытталган. НУРОВА Саида

СЕНЕКА Луций Анней (б. з. 4-65) — Рим философу ж-а жазуучусу, стоицизмдин өкүлдөрүнүн бири. С. адамдагы негизги нерсе — рухий, моралдык касиети, сапаты, чыдамдуулук, камырабастык, боорукерлик, өлүмдөн коркпоо, тышкы жыргалчылыкка ыктабоо деп эсептейт. Кудайдын табияты м-н адамдын жанынын биригиши (ал

СОЦИАЛДЫК УБАКЫТ — социалдык убакытты адамдардын бири-бирин алмаштырган ишмердүү- лүктөрүн мүнөздөө үчүн колдонуучу категория. С. у. социалдык формалардын калыбынын туруктуулугун белгилейт. С. у. социалдык болмушту рухий-теориялык деңгээлде сүрөттөйт ж-а социалдык процесстердин үзгүлтүксүздүгүн, байланышын, уюшуусунун шарты катары эсептелет. Коомдун традициялык формаларында

МЕТОД (гр. methodos — сөзмө сөз «кандайдыр бир нерсеге жол» теория, окуу) — эң жалпы мааниде — максатка жетүү ыкмасы, белгилүү түрдөгү тартипке салынган иш-аракет. М. таанып билүү каражаты катары изилденүүчү предметти ой жүгүртүүдө кайра жаратуу ыкмасы. Илимий жактан негизделген

НЕОКЛАССИЦИЗМ (фр. neo-classicisme) — антикалык мезгилдин, Кайра жара-луу доорунун ж-а классицизмдин классикалык традицияларынын негизинде 19-к-дын 2-жарымында — 20-к-дарда пайда болгон көркөм агымдардын жалпы аталышы. 1870-80-жылдары немецтик «неоидеалисттер» — сүрөтчүлөр Х. Маре, А. Фейербах, скульптор А. Хильдебранд турмуштун карама-каршылыктарына «түбөлүктүү» эстетикалык

ОЙ ЖҮГҮРТҮҮ — ой, сүйлөмдү баяндоо формасында билдирүү кайсы бир объектиде бекемделет жана объективдүү же калп же чындык болот. Мис., О. ж. «Бардык планеталар күндүн тегерегинде айланат» «Эгерде сан 10го бөлүнсө, анда ал 5 ке да бөлүнөт». Асанов экзаменди «эң

СИЛЛОГИЗМ (гр. sollogismos — эсептеп, санап чыгуу), эки ойдон үчүнчүсүн — корутундуну чыгаруучу логикалык дедуктивдүү (жалпыдан жекеге келүүчү) ой корутундусу. С-дин негизги жобосу катары төмөнкү төрт тыянак алынат: жалпы ырастоочу («Бардык S — бул Р»), жалпы тануучу («Бир да S

ТАБАЛДИЕВ Асанбек (1935, Нарын р-ну, Жергетал айылы — 1975, Бишкек ш.) — философия илимд. доктору (1971), Кыргыз ССР ИАнын корр. мүчөсү (1974). КМУнун тарых факультетин бүтүрүп (1957), анда окутуучу, тарыхый материализм кафедрасынын башчысы, 1973-жылдан КСЭнин башкы редакторунун биринчи орун басары,