Метка: философия

МЕТОДОЛОГИЯ — 1) кандайдыр бир илимде пайдаланылуучу таанып билүүчү каражаттардын, методдордун, ыкмалардын жыйындысы; 2) таанып билүүчү ж-а тажрыйбада өзгөртүп түзүүчү иш- аракеттерди уюштуруунун каражаттарын, өбөлгөлөрүн ж-а принциптерин изилдөөчү билимдин тармагы. Алсак, илимдердин М-сы илимий билимдерди ж-а илимий иш-аракеттерди изилдейт. М-ны

НЕОКОНФУЦИЙЧИЛИК (ли сюе — асмандын, жаратылыштын мыйзам, принциптери ж-дө окуу, же син- ли сюе — адамдын, нерселердин табияты ж-а табияттын мыйзамдары о. эле дао сюе -жолдор ж-дө окуу (дао цзяо — даосизмден айырмасы), кытай философиясында Сун (960-1279) династиясынын тушунда пайда

ОКШОШТУК БОЮНЧА  ДАЛИЛ (доказательство по аналогии) — эки буюмдагы кандайдыр бир белгилер боюнча окшоштукту алардагы башка окшоштук белгилердин негизинде аныктаган далил. Окшоштук б-ча далилдин схемасы төмөнкүдөй: изилденип жаткан буюмдун, балким, дагы бир Х белгиси болушу мүмкүн, анткени, анын башка белгилери

СИЛЛОГИСТИКА — субъектилик — предикативдик түзүлүштүн айтымына таянган дедуктивдик тыянак чыгаруунун теориясы: S — бул Р (S — логикалык ээ, же субъект, Р — логикалык баяндооч, же предикат). С-да бир же бир нече айтымдан — көрсөтүлгөн түзүлүштүн өбөлгөлөрүнөн, жаңы айтым

ТАБИЯТ (Природа) — 1) кең маанисинде бүткүл дүйнөнү, андагы формалардын көп түрдүүлүгүн чагылдырган философиялык түшүнүк; материя, универсум, аалам түшүнүктөрү м-н бир катарда пайдаланылат. Т. аң сезимден сырткары ж-а ага көз каранды болбой жашаган объективдүү реалдуулук. Анын баш-аягы жок, убакыт ж-а

МИФОЛОГИЯ (гр. mythos — баяндоо, жомок ж-а logos — окуу, сөз) — 1) байыркылар үчүн мүнөздүү оозеки элдик чыгармачылыкта орун алган алгачкы аң сезимде чындыкты иш жүзүндө чагылдыруу. Миф (аңыз) — тарыхтын алгачкы этаптарында пайда болуучу баяндоо, анын фантастикалык образдары

НЕОМАРКСИЗМ 20-к-дын 30-70-ж. марксизмди майда буржуазиячыл революциячыл позицияда туруп ревизиялоочу, бир тектүү эмес, карама-каршылыктуу агым. Ага марксизм м-н жаңы гегелчиликтин, ницщечиликтин ж. б. турмуштун философиясынын варианттарынын (көпчүлүгү Франкфурт мектебинин өкүлдөрү) элементтеринин, «солчул» экзистенциализмдин (Сартр), либерал-гуманисттик чечмелөө иретинде (Фромм) сыяктуу неофрейдизм

ӨЗ АРА АРАКЕТ (Взаимодействие) — адамдардын аң сезиминде объективдүү чындыктын предметтери м-н кубулуштарынын, ошондой эле ошол предметтер м-н кубулуштарды чагылдырган ой пикирдин жалпы, текши байланышын туюнткан философиялык түшүнүк. Ө. а. а. — түз же кыйыр, ички же сырткы байланышынын, мамилесинин

СИМВОЛ (гр. symbolon — белги) — илимде (математика, логика, ж. б.) ж-а искусстводо шарттуу белги дегенди туюнтат. Искусстводо көркөм образ түзүү каражаты катары келип, турмуш чындыгын, көрүнүштөрүн кыйыр метафоралык салыштыруулардын жардамы м-н берүүчү эстетикалык универсал категория. Көркөм адабиятта С. троптун

ТАНДООНУН АКСИОМАСЫ — көптүктөр теориясынын аксиомасы төмөнкүчө түзүлөт. Эгер Т. көптүгүнүн элементтери болуп кесилишпеген бош эмес С. көптүгү эсептелсе, анда С ж-а Т көптүгүнүн ар биринен жок дегенде бир элементтен турган бир көптүк бар болот. мис., Каң м-н С. Укан